سهم عمده ای از خواص عسل به خاطر حضور ترکیبات آنتی بیوتیکی و درمان زخم و عفونت است. باکتری های بیماری زا عامل اصلی بسیاری از عفونت ها و زخم های داخلی و خارجی هستند و عسل از قرن ها پیش به عنوان یکی از مهمترین ترکیبات آنتی باکتریال شناخته میشده است. در بسیاری از منابع علمی قدیمی در طب سنتی به اثرات خوب عسل در درمان زخم و عفونت اشاره شده است و این تاثیرات به جهت حضور ترکیبات موثره موجود در عسل است که توانسته است با مهار باکتری های بیماری زا از رشد و تکثیر باکتری ها ممانعت به عمل آورد. در واقع عسل یک ترکیب منحصربفرد طبیعی با اثرات خوب بر روی طیف وسیعی از باکتری های بیماری زا جهت مهار و نابودی باکتری ها است و به همین جهت نیز می تواند در درمان زخم و عفونت کارایی بالایی داشته باشد چه زخم های خارجی در سطح پوست باشد و چه زخم و عفونت های داخلی دستگاه گوارش و یا سایر اندام ها که می تواند واقعا مشکل آفرین باشد اما مصرف منظم و صحیح عسل های طبیعی می تواند در کنترل و درمان این زخم ها تاثیرات بسزایی داشته باشد. اگر علاقه مند هستید اطلاعات کامل تری در ارتباط با خواص ضدباکتریایی عسل کسب کنید با این مقاله علمی همراه ما باشید.
استفاده از عسل به‌عنوان یک ترکیب ضدباکتری در منابع طب سنتی یونان و مصر در طی قرن های متمادی ارائه شده‌است اما به‌صورت علمی از سال ۱۸۹۲ عسل به‌عنوان یک ماده غذایی برای درمان زخم معرفی شد. امروزه به دلیل وجود باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک، استفاده از عسل به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی افزایش یافته‌است. باکتری‌های زیادی به عسل حساس هستند. از جمله باکتری‌های مهمی که میزان حساسیت بالایی نسبت به عسل دارند می‌توان به سویه‌های باکتری استافیلوکوکوس اورئوس عامل بیماری عفونت‌های پوستی همچون آبسه و آکنه و همچنین یکی از ۵ عامل شایع ایجادکننده عفونت‌های بیمارستانی به‌ویژه عفونت‌های زخم پس از جراحی، باکتری اشریشیا کُلای عامل بیماری‌هایی همچون مسمومیت‌های غذایی و اسهال و شایع‌ترین عامل عفونت دستگاه ادراری و باکتری‌های استرپتوکوکوس، سالمونلا و شیگلا اشاره‌کرد.
تحقیقات جدید مشخص نموده‌است که عسل بر روی باکتری‌های گرم مثبت در مقایسه با باکتری‌های گرم منفی اثر بیشتری دارد. این اثرات شامل جلوگیری از رشد و از بین بردن باکتری و وابسته به غلظت عسل و مدت‌زمان ارتباط باکتری با آن است. عسل‌های تازه و حرارت ندیده اثر ضد باکتریایی بیشتری دارد و بسته به منشأ گیاهی عسل خاصیت ضدباکتریایی عسل می‌تواند متفاوت باشد.
به‌طورکلی اثر ضد باکتریایی ترکیبات عسل به دو دسته واکنش‌های پراکسیدی و غیر پراکسیدی تقسیم می‌شود. هیدروژن پراکسید (H۲o۲) یکی از مواد مؤثر مهم در عسل با اثرات ضد باکتریایی است. این ماده تحت تأثیر آنزیم گلوکوز اکسیداز در شرایط هوازی از گلوکوز تولید می‌شود و یکی از مهمترین عوامل جلوگیری کننده از فساد غیرعادی عسل به حساب می‌آید. فعالیت ضد باکتریایی عسل در ابتدا مرتبط با تجمع هیدروژن پراکسید معرفی و عامل آن نیز اینهیبین نام‌گذاری شد. بعدها در سال ۲۰۱۲ با تحقیقات پائولوس و همکاران، مشخص شد که تجمع هیدروژن پراکسید با فعالیت آنزیم گلوکوز اکیسداز ارتباط دارد که به نور، حرارت و انبارداری حساس است. در نهایت به همین دلیل بوگدانف نتیجه گرفت که بایستی عسل در محیط‌های تاریک و سرد نگهداری و تا حد امکان تازه مصرف شود.
پژوهش‌های متعدد وجود مواد مؤثر دیگری غیر از هیدروژن پراکسید را با اثرات ضد باکتریایی نشان داده‌اند که به‌عنوان واکنش غیر پراکسیدی شناخته‌شده و حساسیت کمتری به نور و حرارت دارند. متیل گلیوکسالاز جمله این مواد مؤثر با اثرات ضد باکتریایی بالاست که در عسل‌های با منشأ گیاهی مختلف در مقادیر متفاوت (۳۸–۷۶۱ mg/kg) شناسایی شده‌است. رویالیسین نیز یک پپتید پروتئینی ترشح شده توسط غدد هیپوفارنژیال زنبورعسل است که در حین فرآیند فرآوری شهد خام و تبدیل آن به عسل رسیده اضافه شده و اثرات ضد باکتریایی خوبی دارد. از دیگر عوامل مؤثر با اثر ضد باکتریایی می‌توان به اشباع بودن از قندها، اسیدیته‌ی پایین و یکسری ترکیبات ثانویه از جمله پلی‌فنول‌ها، فلاونوئیدها، گلیوکوزیدها و … اشاره‌کرد.
هرگونه سوال تخصصی در این زمینه داشته باشید می تونید با کارشناسان آقای عسل تماس بگیرید و اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.
منبع: کتاب دانستنی های محصولات زنبورعسل؛ تالیف مهندس محمد رفاهی
