یکی از مهمترین چالش های بازار عسل ایران که باعث سردرگمی زنبورداران و مصرف کنندگان شده است نبود یک سیستم جامع کنترل کیفیت و در نهایت گریدبندی کیفی و قیمت گذاری عسل ها می باشد. در تمامی کشورهای پیشرفته یک سری موسسات علمی در بخش خصوصی به صورت کاملا حرفه ای و مستقل با آنالیزها و معیارهای آزمایشگاهی در زمینه گریدبندی و ارائه استانداردهای کیفی به محصولات مختلفی همچون عسل فعال هستند.
شاید این سوال برای شما نیز مطرح شود که پس جایگاه استاندارد در این زمینه چیست؟ در حال حاضر تنها مرجع اصالت و کیفیت عسل های ایران که مورد تایید دستگاه های دولتی و بخش خصوصی است استاندارد ملی ایران به شماره 92 با عنوان عسل و ویژگی ها است که بازنگری هشتم آن در سال 99 ارائه شده است. در واقع این استاندارد حداقل شاخص های فیزیکوشیمیایی برای عسل های ایران را ارائه می کند و هدف آن تعیین حداقل معیارها برای تعیین اصالت عسل های تولیدی در ایران است و در زمینه کیفیت عسل نمی شود به آن استناد جامعی داشت.
چرا گرید بندی کیفی؟
کشور ایران به لطف طبیعت چهارفصل و اقلیم های متنوع از غنای گیاهی بسیار بالایی برخوردار است و به همین دلیل نیز تنوع عسل های تولیدی در زنبورستان های کشور بسیار بالاست. براساس مطالعات صورت گرفته در واحد تحقیق و توسعه آقای عسل در ایران بیش از 50 عسل تک گیاه قابل تولید است. این تنوع بالای عسل ها به لحاظ منشا گیاهی تفاوت های قابل توجهی در نوع عسل ها ایجاد کرده است و عسل های با شاخص های حسی و فیزیکوشیمیایی متنوعی را در بر می گیرد. به نحوی که در شاخص رنگ، عسل های تولیدی ایران از زلال و آب گون تا سیاه تیره متغییر هستند. همچنین تنوع بالایی از عطر و طعم در عسل های ایران وجود دارد که گاها تصور تقلبی بودن و اضافه شدن اسانس به این عسل ها ایجاد می شود. در بخش شاخص های فیزیکوشیمیایی همچون میزان ساکارز و یا میزان پرولین نیز محدوده این شاخص ها بسیار متغییر می باشد. تنوع عسل های طبیعی ایران از طرفی و متاسفانه تقلبات بازار عسل از سویی دیگر منجر شده است که یک بازار آشفته ای در این حوزه شکل بگیرد که مصرف کنندگان نسبت به خرید عسل طبیعی همیشه دچار شک و تردید باشند و اطمینان خاطر کافی از خرید عسل نداشته باشند و زنبورداران متعهد نیز در این بین متضرر شوند و سود بازار عسل ایران نسیب یک سری دلالان و متقلبان شود.
راه چاره جهت ساماندهی بازار عسل چیست؟
ما در واحد تحقیق و توسعه آقای عسل بعد از تحقیقات علمی متعدد در زمینه عسل های تک گیاه ایران و تجربه چندین ساله در حوزه بازار عسل ایران به این نتیجه رسیدیم که بایستی با ایجاد یک سیستم گرید بندی کیفی زمینه ساماندهی بازار عسل ایران را فراهم کنیم به نحوی که باشگاه زنبورداران آقای عسل که متشکل از چندصد زنبوردار متعهد از سراسر کشور است و همچنین مشتریان آقای عسل به صورت کاملا شفاف از کیفیت عسل ها اطلاعات دقیقی را کسب نمایند و امیدوار هستیم این سیستم گرید بندی کیفی در نهایت به بازار عسل ایران تسری یابد و در نهایت منتج به ارتقا کیفی عسل های ایران گردد.
سیستم گرید بندی کیفی آقای عسل
سیستم کیفیت سنجی آقای عسل مبتبی بر شاخص های حسی، فیزیکوشیمیایی و سلامت است. امتیاز دهی این سیستم براساس 100 امتیاز و برحسب میزان تاثیرگذاری و اهمیت هر شاخص ارائه شده است و در نهایت عسل ها در سه دسته عالی (5 ستاره)، خوب (4 ستاره) و متوسط (3 ستاره) دسته بندی می شوند. این سیستم به صورت کاملا علمی و اختصاصی توسط تیم تحقیق و توسعه آقای عسل ارائه شده است و متکی به تحقیقات علمی و تجربیات آزمایشگاهی می باشد.
شاخص فیزیکوشیمیایی
در این بخش آیتم های متعدد و مهم فیزیکوشیمایی هر نمونه عسل در آزمایشگاه های تخصصی عسل مورد آزمون قرار گرفته و براساس اهمیت هر شاخص امتیازدهی آن انجام می شود. کل امتیاز این بخش 60 امتیاز از 100 امتیاز کل خواهد بود. میزان امتیاز هر شاخص به قرار ذیل است: میزان ساکارز عسل: 10 امتیاز، میزان پرولین: 20 امتیاز، دیاستاز: 15 امتیاز و میزان HMF: 15 امتیاز خواهد بود. جزئیات و امتیاز دهی این بخش در جدول راهنمای گریدبندی کیفی ارائه شده است که می توانید به این جدول مراجعه نمایید.
شاخص حسی
در بخش شاخص حسی براساس حواس پنج گانه آیتم های رنگ، عطر، طعم و قوام عسل توسط کارشناسان حسی عسل مورد ارزیابی قرار می گیرد. کل امتیاز این بخش 20 امتیاز از 100 امتیاز کل خواهد بود. در این بخش نمونه عسل توسط ارزیاب حسی مورد بررسی حسی قرار گرفته و به لحاظ شاخص های حسی و ارگانولپتیک مورد آزمون قرار می گیرد و به نمونه عسل از 0 تا 20 امتیاز داده می شود. عسل های با عطر و طعم قوی و شاخص برای هریک از عسل های تک گیاه امتیاز 20 را کسب خواهند کرد.
رنگ عسل
عسل های با منشا گیاهی مختلف دارای شاخص های فیزیکوشیمیایی و ارگانولپتیک متفاوتی هستند و در این بین رنگ عسل ها به عنوان یکی از شاخص های مهم فیزیکی و حتی کیفی در بازارهای جهانی حائز اهمیت است. تعیین و اندازه گیری شاخص رنگی عسل ها به ویژه در عسل های تک گل براساس استانداردهای بین المللی و براساس شاخص Pfund اندازه گیری می شود. آقای عسل به عنوان شرکت پیشرو در این زمینه برای اولین بار در ایران به اندازه گیری رنگ عسل ها براساس این شاخص با دستگاه اندازه گیری رنگ عسل اقدام نموده است. براساس این سیستم عسل ها در هفت دسته براساس جدول شناساگر رنگی ذیل مورد بررسی قرار می گیرد
شاخص سلامت
در این بخش که اهمیت بسیار بالایی در کیفیت عسل دارد نوع مدیریت زنبوردار به جهت استقرار کلنی زنبورعسل در مراتع بکر و یا روش مدیریت زنبورداری سالم و ارگانیک مورد ارزیابی قرار می گیرد. بحث باقی مانده های آنتی بیوتیک ها و سموم شیمیایی در عسل بحث بسیار مهمی است و ما در مجموعه آقای عسل به این بخش به طور بسیار ویژه ای توجه داریم و با برگزاری دوره های آموزشی زنبورداری سالم و ارگانیک برای باشگاه زنبورداران آقای عسل و ارائه آموزشی های تخصصی و کاربردی زمینه های ارتقا کیفیت و سلامت محصولات زنبورعسل را فراهم کنیم تا در نهایت عسل تولیدی و عرضه شده به لحاظ این شاخص نیز مشکلی نداشته باشند. امتیاز این بخش نیز 20 امتیاز از 100 امتیاز کل در نظر گرفته شده است.
امتیاز دهی نهایی
بعد از ارسال نمونه عسل به آزمایشگاه های تخصصی عسل و انجام آزمون های فیزیکوشیمیایی و حسی و امتیاز دهی در بخش های مختلف جمع امتیازهای هر عسل مشخص خواهد شد و امتیاز دهی به عسل به صورت عددی از 100 امتیاز مشخص می شود. برای قابل فهم تر بودن این بخش امتیاز دهی کمی به امتیاز دهی کیفی نیز مطابقت داده شده و با تعیین سه سطح کیفی عالی (5 ستاره)، خوب (چهار ستاره) و متوسط (سه ستاره) امتیاز دهی می شود
جمع بندی نهایی: تمام سعی و تلاش ما در مجموعه آقای عسل، ارتقا کیفی تولیدات زنبورداران متعهد و پرتلاش سراسر کشور و عرضه با کیفیت ترین عسل های دنیا برای مشتریان وفادار آقای عسل است. مطلع شدن زنبوردار از کیفیت عسل تولیدی اش و آگاهی مصرف کننده از عسل خریداری شده اتفاق شیرین و مبارکی است درست به شیرینی عسل. تلاش علمی ما در این زمینه اعتباربخشی به بازار عسل ایران و تحقق این امر که عسل های ایران باکیفیت ترین عسل های دنیا است فقط بایستی با انجام تحقیقات علمی و فرهنگ سازی این باور را به همگان اطلاع رسانی کرد.
