دستگاه گُوارش یکی از دستگاه‌های فعال در بدن انسان است که از دهان شروع شده و در ادامه در حلق، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ ادامه می‌یابد و در نهایت در مقعد به اتمام می‌رسد. دستگاه گوارش با سایر اندام‌ها از جمله پانکراس، صفرا و کبد؛ وظیفه هضم و جذب مواد غذایی و دریافت انرژی مورد نیاز بدن و در نهایت حذف مواد زائد حاصل از گوارش را بر عهده دارد.
استفاده از عسل از دیرباز به‌عنوان یک ماده‌ی دارویی در درمان بیماری‌ها‌ی گوارش مرسوم بوده‌است. مصریان باستان، آشوریان، چینی ها،یونانی ها و ایرانیان از ترکیب عسل و سایر گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها‌ی روده و شکم استفاده می‌کرده‌اند. تا همین اواخر شواهد علمی کمی برای حمایت از کاربردهای درمانی عسل وجود داشت، اما اخیراً مطالعات علمی معتبر اثرات ضدباکتریایی، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی را در استفاده‌های پزشکی عسل قوت بخشیده‌است.
بیماری‌ها‌ی گوارشی در سراسر جهان شایع است و افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اسهال و استفراغ یکی از دلایل عمده مرگ و میر در بسیاری از کشورهای در حال توسعه است. از دست‌دادن آب و الکترولیت‌ها از بدن می‌تواند به کم‌آبی بدن منجر شود، که می‌تواند در کودکان خردسال، به خصوص در کودکان دچار ضعف و سوءتغذیه، کشنده باشد. از آن جایی که عامل بیماری ویروسی است آنتی‌بیوتیک‌ها اثری ندارد و روش‌های درمانی طب مکمل همچون استفاده از عسل در درمان این بیماری کاربرد پیدا کرده‌است.
استفاده از عسل در درمان اسهال از توصیه‌های پیامبر گرامی اسلام و پزشکان رومی بوده‌است و در تحقیقات جدید مشخص شده که خوردن عسل می‌تواند مشکلات گوارشی از جمله اسهال را در گروه‌های خاص به ویژه کودکان بهبود بخشد. در یک بررسی علمی در بیمارستان حضرت سیدالشهدا اصفهان که بر روی 41 بیمار سرطانی انجام گرفت مشخص شد که مصرف عسل و سیاه‌دانه در کنترل ابتلا به اسهال و کاهش استفاده از داروهای ضداسهال در بیمارانی که تحت درمان پرتودرمانی لگن قرار گرفته بودند تاثیر مثبتی دارد. پرتودرمانی در ناحیه لگن برای برخی از بیماران سرطانی از جمله مبتلایان به سرطان‌های پروستات، مثانه، رحم، دهانه رحم و روده بزرگ طی دو یا سه هفته باعث ظهور علائم حادی همچون اسهال و تهوع می‌شود. علت ابتلا این بیماران به اسهال کاملا مشخص نیست ولی برهم‌خوردن فلور طبیعی روده و آسیب به مخاط روده ممکن است از دلایل آن باشد. نتیجه این پژوهش مشخص کرد که استفاده از عسل و سیاه‌دانه تاثیر مطلوبی در کاهش علائم پرتودرمانی لگن دارد به نظر می‌رسد دلیل این امر اثر پروبیوتیکی و پری‌بیوتیکی عسل در تنظیم فلور باکتریایی روده باشد.
از دیگر اثرات مفید عسل در کنترل بیماری پریودنتال، التهابات لثه و دهان می‌باشد. فعالیت ضدباکتریایی و آنتی‌اکسیدانی عسل در ضدعفونی و کاهش بار میکروبی دهان و اثر آنتی‌اکسیدانی عسل در مبارزه با رادیکال‌های آزاد و کاهش التهابات ناشی از بیماری‌ها‌ی لثه مورد تایید محققین قرار گرفته‌است. از عسل می‌توان برای درمان استوماتیت، زخم یا جوش داخل دهان یا زبان ، یا لثه‌های ملتهب استفاده کرد. برای درمان این بیماری کافیست یک قاشق عسل را در دهان گذاشته و زخم‌ها و جوش‌های داخل دهان را با عسل آغشته کنید و اجازه دهید که عسل به خوبی با بزاق دهان مخلوط شود و کل دهان به عسل و بزاق آغشته شود. عسل خیلی سریع به بافت‌ها نفوذ می‌کند و به نظر می‌رسد دقیقاً هنگام رقیق‌شدن قدرت درمانی آن فعال می‌شود.
مصرف عسل در کاهش بوی بد دهان نیز موثر است. هاليتوزيس به‌عنوان يک بوي بد و ناخوشايند دهان شناخته می‌شود که در بزرگسالان شيوع بيشتري داشته و از روزگاران قديم مورد شکايت بيماران بوده‌است. در بيشتر موارد تنفس بد بو از حفره دهان منشأ می‌گيرد و عموما باکتري‌هاي گرم منفي، تحت شرايط بي‌هوازي باعث ايجاد آن می‌گردند. عسل به جهت دارا بودن خاصیت ضدباکتریایی بالا، تاثیر بسزایی در کاهش این عارضه دارد. شست‌و‌شوی روزانه‌ی دهان با عسل می‌تواند کاهش عفونت‌های دهانی و بوی بدن دهان را در پی داشته‌باشد
از دیگر اثرات درمانی تایید شده عسل که در مطالعات و پژوهش‌های بالینی به آن اشاره شده‌است اثرات بسیار خوب عسل در درمان گلودرد و سرفه است به‌نحوی‌که در کشورهای نیوزلند و آمریکا استفاده از عسل جهت درمان این بیماری‌ها در نسخه‌های پزشکان نیز ارائه می‌شود. قرقره‌کردن عسل و آب ولرم به‌صورت روزانه به ویژه در صبح ناشتا و شب قبل از خواب قابل توصیه‌است. مطالعات علمی متعدد ارائه‌شده در کشورهای مختلف اثرات مطلوب عسل در درمان و یا بهبود علائم بیماری‌ها‌ی زیر را به اثبات رسانده اند: سکسکه، رفلاکس معده و سوزش سر دل، بیماری سوءجذب، سوءهاضمه و زخم معده، گاستروآنتریت (التهاب معده)، یبوست، بیماری‌ها‌ی مزمن کبدی، همروئید و اختلالات مقعد و به طور کلی بهبود فعالیت‌های منظم دستگاه گوارش. مصرف عسل در پیشگیری و حتی درمان بیماری‌ها‌ی دستگاه گوارش تحت تاثیر فعالیت ضدباکتریایی، ضدالتهابی پروبیوتیکی و پری‌بیوتیکی عسل و تنظیم فلور باکتریایی روده می‌باشد.
استفاده از عسل‌های با فعالیت بالای ضدباکتریایی همچون عسل‌های کنار، شوید، رازیانه، گشنیز، چندگیاه کوهستان، آویشن و عسلک ترنگبین برای این مصارف اولویت دارند. البته عسل‌های خالص، تازه، خام و حرارت ندیده قطعاً تاثیر بیشتری دارند. علاوه براین ترکیب عسل با آب‌لیمو، عسل و دارچین، عسل و سرکه طبیعی سیب نیز در بسیاری از نسخه‌های طب سنتی ملل مختلف جهت مصارف درمانی مشکلات گوارشی توصیه شده‌است.
هرگونه سوال تخصصی در این زمینه داشته باشید می تونید با کارشناسان آقای عسل تماس بگیرید و اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.
منبع: کتاب دانستنی های محصولات زنبورعسل؛ تالیف مهندس محمد رفاهی
