“شِکَرتیغال”(Echinops) سرده ای از گیاهان چندساله است. نام های دیگر آن در قدیم، قنقال، شکرتیار، خارشکر و تیغ قندک بوده است.
این سرده در ایران ۵۴ گونه گیاه علفی چندساله خاردار دارد که معمولاً انحصاری ایران هستند. شکرتیغال به طور كلی گياهان خارداری هستند كه گل های آنها به طور مجتمع به شكل گلوله كروی شكل در انتهای ساقه ديده می شود. برگ های آن دراز و دارای بريدگی عميق، نامنظم و دندانه دار است كه در انتهای هر دانه خار ديده می شود و رنگ برگ سبز روشن است.
گياه شکرتیغال در بیشتر مراتع ایران از در اطراف تهران، دامنه های البرز، دماوند، شيراز و نائين و در تبريز، زنجان و در غرب در دامنه های كوه پرو و در گلپايگان، تفرش، اشترانكوه، در شيراز و كرمان ديده می شود، در اروپا و آسيا و آفريقا نيز انواع گياهان خارشكر انتشار دارند.
بر روی برگ ها و ساقه این گیاه حشره ای از راسته قاب بالان به نام خزوکک برای نگهداری تخم ها و نوزاد خود پیله ای می تند به اندازه یک فندق که سفید رنگ است. جنس پیله این حشره که از ترشحات گیاه شکرتیغال ساخته شده قند مخصوصی بنام ترهالوز است.
در پزشکی قدیم از آن به عنوان ملین و متعادل کننده دستگاه گوارش استفاده می کردند. برای درمان سرفه های مزمن ناشی از سرماخوردگی و همچنین برای خواب کودک از شکرتیغال به کرات استفاده می کنند.
شکرتیغال که در واقع پیله حشره بر روی گیاه می باشد را در داخل آب گرم با کمی نبات حل نموده و سه مرتبه در روز استفاده می کنند. بررسی متون اثرات درمانی این گیاه دارویی مؤید آن است که شکرتیغال برای درمان و یا تخفیف بیماری های ریوی به عنوان خلط آور، برطرف کننده سرفه، تحریک دستگاه تنفسی تحتانی، ملین سینه، رفع خشونت سینه، صاف کردن صدا و رفع خشکی گلو، درمان تنگی نفس و آسم استفاده می شود. درمان های دیگری از قبیل درمان افسردگی، یبوست و چاقی، تب بری، متعادل کننده دستگاه گوارش، تسکین سوزش سر دل نیز برای این گیاه ذکر شده است. شکرتیغال برای معده و دردهای احشایی مؤثر است. و اثر مثبتی بر حافظه و قدرت یادگیری دارد. شکرتیغال می تواند به عنوان یک ضد سرطان کاربرد داشته باشد. و در طب سنتی به عنوان طعم دهنده به کار می رفته است.
گل های شکرتیغال شهد و گرده فراوانی تولید می کند و جز مهمترین گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در مراتع کوهستانی و دشت های گرم و خشک ایران محسوب می شود.
عسل تولیدی از گل های شکرتیغال در بین زنبورداران به عسل قنقال شناخته می شود و یکی از خوش طعم ترین عسل های ایران با خاصیت دارویی فراوان است. فصل گلدهی شکرتیغال در مراتع گرمسیری جنوب کشور در فروردین و اردیبهشت ماه است و در مراتع کوهستانی گلدهی آن تا مرداد ماه ادامه دارد و جز گیاهان ارزشمند در زنبورداری ایران است.
توصیه می کنم حتما عسل قنقال رو برای یک بار هم که شده امتحان کنید.
