آمار کمی و کیفی عسل در ایران و جهان

دونستن اطلاعات آماری و رتبه کشورها در زمینه های مختلف همیشه یک موضوع جذاب برای عموم مردم است. این که بدونیم جایگاه ایران به لحاظ تولید و مصرف عسل کجاست و کیفیت عسل های ایران در مقایسه با سایر عسل های دنیا چگونه است موضوع خوبی برای علاقه مندان عسل است. اگر این موضوع برای شما نیز اهمیت داره در ادامه مقاله مجله علمی آقای عسل همراه ما باشید.

کیفیت عسل های ایران

تنوع بسیار بالای گیاهان شهدزا و مؤثر در تولید عسل که اغلب جزء گیاهان دارویی و معطر هستند، باعث شده که طیف بی‌نظیری از عسل‌های باکیفیت در ایران تولید شود. علاوه‌بر‌این ویژگی‌های خاص آب‌و‌هوایی و اقلیمی باعث شده که اغلب عسل‌های ایران در مراتع کوهستانی و دشت‌هایی تولید شود که هیچ‌گونه ارتباطی با نهاده‌های شیمیایی اعم از سم و کود ندارند. به همین‌جهت می‌توان ادعا کرد که عسل طبیعی تولید شده در زنبورستان‌های ایران، علاوه بر تنوع، به لحاظ عاری‌بودن از باقی‌مانده‌های شیمیایی نیز کیفیت مطلوبی دارد و جز باکیفیت‌ترین عسل‌های تولیدی در دنیا محسوب می‌شود. البته به جهت ارزش بسیار بالای عسل در فرهنگ دینی و ملی ما، متاسفانه یک‌سری از سودجویان اقدام به عرضه عسل‌های تقلبی نموده‌اند و قطعاً حساب این عسل‌ها از عسل‌های طبیعی تولیدی شده در زنبورستان‌های کشور جداست. مصرف‌کنندگان می‌توانند با لحاظ کردن عطر و طعم عسل و با اولویت عسل‌های تولیدی در منطقه خود نسبت به خرید عسل‌های با کیفیت از زنبورداران محلی و یا فروشگاه‌های تخصصی عسل اقدام نمایند.

عسل های پرتولید در ایران

سهم عمده عسل‌های تولیدی در زنبورستان‌های ایران (بیش از 60 درصد) عسل تغذیه‌ای یا عسل شکری می‌باشد و در بین عسل‌های طبیعی نیز عسل‌های چندگیاه بیشترین میزان تولید را دارد که به‌عنوان عسل‌های چهل‌گیاه، کوهی و یا چندگیاه کوهستان و چندگیاه دشت عرضه می‌شوند. و در رتبه بعد عسل‌های تک‌گیاه قرار می‌گیرد. البته با توجه به شهددهی متفاوت این گیاهان در سال‌های مختلف، میزان تولید تا حدودی متغیر خواهد بود اما به‌صورت کلی به ترتیب ابتدا عسل‌های چندگیاه کوهستان و دشت و در ادامه عسل‌های تک‌گیاه همچون عسل گون، کنار، گون گزانگبین و مرکبات بیشترین سطح تولید را در کشور دارند.

جایگاه ایران به لحاظ تولید عسل در دنیا

بر اساس آمار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، در سال 2018 بالغ بر ۱٫۸ میلیون تن عسل در دنیا تولید شده‌است. چین با 457 هزار تن، ترکیه 114 هزار تن و ایران 77 هزار تن به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم بیشترین میزان تولید سالانه را به خود اختصاص داده‌اند. گفتنی است این میزان عسل از حدود 92 میلیون کلنی زنبورعسل مدیریت شده برداشت می‌شود.

بر اساس آمار رسمی جهاد کشاورزی در سال 98 حدود 98 هزار نفر زنبوردار به همراه 100 هزار نفر کارگر به امر پرورش زنبورعسل اشتغال داشته‌ و با حدود 10 میلیون و 600 هزار کلنی زنبورعسل، با میانگین تولید ۱۱ کیلوگرم، حدود 112 هزار تن عسل در کشور تولید کرده‌اند. در استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و فارس _که بیشترین تولید عسل را داشته‌اند، در مجموع حدود 50 هزار تن عسل تولید شده‌است. در چند دهه‌ی اخیر با توسعه کمی صنعت زنبورداری زمینه افزایش تعداد کلنی‌های زنبورعسل و تولید سالانه محصولات مختلف آن فراهم شده‌است به‌نحوی‌که ایران یکی از قطب‌های مهم صنعت زنبورداری در دنیا محسوب می‌شود. امید است در سایه‌ی ارتباطات بین‌المللی بیشتر؛ عسل‌های باکیفیت زنبورداران ایران در بازارهای خارجی به ویژه کشورهای اروپایی عرضه شود. با توجه به تنوع طعم و عطر و خلوص بالای عسل‌های طبیعی ایران مطمئنا استقبال از این محصول سلامت محور در بازارهای صادراتی وجود دارد. دستیابی به این مهم مرهون تولید مطابق با استانداردهای بین‌المللی و توجه ویژه به شاخص‌های کیفی و مشتری پسندی کشور مقصد خواهد بود. اهتمام برای تولید محصول سالم و باکیفیت در زنبورداران ایران وجود دارد و بامدیریت مطلوب‌تر پروسه تولید تا برداشت و بسته‌بندی قطعاً توسعه صادرات دست یافتنی خواهد بود.

سرانه مصرف عسل در ایران و جهان

بر اساس گزارش‌های جهانی، آفریقای مرکزی با مصرف سالانه ۳۵۰۰ گرم به ازای هر نفر، بیشترین مصرف سرانه عسل را دارد. نیوزلند با ۲۰۲۵ گرم و اسلونی با ۱۶۰۰ گرم در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. کشورهای یونان با ۱۵۴۷، سوئد ۱۴۱۲، اتریش ۱۳۲۱، ترکیه ۱۲۱۵، اوکراین ۱۱۴۹، اسلواکی ۱۱۰۲ و مونته‌نگرو ۱۰۹۸ گرم، رتبه‌های چهارم تا دهم مصرف سرانه عسل در سال را به خود اختصاص داده‌اند (فائو). مصرف عسل در این کشورها به‌عنوان یک شیرین‌کننده طبیعی و سالم در آشپزی و یا به‌عنوان یک محصول فراسودمند با ارزش دارویی و تغذیه‌ای بالا موردتوجه ویژه مردم قرار دارد. بر اساس تخمین‌ها و گزارش‌های تجربی، میزان مصرف سرانه عسل هر فرد ایرانی در سال در حدود 1300 گرم است. ازآن‌جایی که عسل به‌عنوان یک ماده شفابخش در قرآن کریم و روایات معصومین شناخته می‌شود، به‌نظر می‌رسد اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی اصولی‌تر برای نهادینه کردن مصرف عسل در جهت بهره بردن از این نعمت بهشتی و کسب خواص دارویی و درمانی آن و نیز کمک به سلامت عمومی جامعه بایستی در دستور کار متولیان سلامت کشور قرار گیرد.

منبع: کتاب دانستنی های محصولات زنبورعسل؛ تالیف مهندس محمد رفاهی