ژل رویال یا شاه انگبین چیست؟ - مجله علمی آقای عسل

ژل رویال یا شاه انگبین در سال های اخیر توجه مردم را به خود جلب کرده است، یکی دیگر از فرآورده های اعجاب انگیز زنبورعسل؛ به ویژه در دوران بیماری کرونا در دو سال اخیر، جستجو و استقبال مردم برای افزایش سیستم ایمنی بدن با مصرف ژل رویال گره خورده است.

فهرست

ژل رویال یا غذای ملکه به عنوان یک محصول باکیفیت با منشا گرده گل که به طور هوشمندانه ای توسط زنبورهای عسل تولید شده است روز به روز بر اهمیت آن افزوده میشود و محققین طراز اول دنیا در حوزه درمان و پزشکی با تاکید ویژه ای به انجام مطالعات بالینی و اثرات دارویی و درمانی آن پرداخته اند. اطلاعات اولیه و پایه شما در ارتباط با شاه انگبین (ژل رویال) در ادامه این مقاله پاسخ داده شده است. با ما همراه باشید.

عسل مهم‌ترین محصول زنبورعسل است که توسط زنبورهای کارگر تولید می‌شود؛ اما فعالیت زنبورهای کارگر منحصر به تولید عسل نبوده و محصولات ارزشمند دیگری همچون ژل رویال نیز تولید می‌کنند. به ژل رویال شاه انگبین، شیر زنبورعسل، شهد شاهانه و غذای ملکه هم می‌گویند. بر خلاف روش تولید عسل، ژل رویال توسط زنبورها و از جمع‌آوری شهد گل‌ها تولید نمی‌شود بلکه ماده ای سفید رنگ با طعمی ترش و اسیدی می‌باشد که توسط غدد هیپوفارنژیال و آرواره ای زنبوران عسل کارگر در سنین 6 تا 16 روزگی تولید می‌شود.

نحوه تولید ژل رویال توسط زنبورعسل

این غدد در سر زنبوران کارگر قرار گرفته و مسئول تولید ژل رویال برای لاروها و ملکه هستند و با مصرف مخلوطی از گرده‌گل و عسل؛ ژل رویال را تولید و درون سلول‌های پرورش لاروها _ به‌خصوص سلول ملکه _ ترشح می‌کنند. داخل هریک از سلول‌های پرورش ملکه که «شاخون» نام دارد، حدود ۳۰۰ میلی‌گرم ژل رویال تازه ریخته می‌شود که در واقع غذای لاروهای زنبور کارگر جوان در سه روز اول و لاروهای ملکه در ۶ روز دوران لاروی است.

اهمیت ژل رویال در کلنی زنبورعسل

شاه انگبین (ژل رویال) غذای اصلی نوزادان زنبورعسل در دوران لاروی و همچنین ملکه در کل دوران زندگی است. اهمیت ژل رویال در تغذیه دوران لاروی بسیار زیاد است به‌نحوی‌که اگر لاروهای بارور فقط در سه روز اول لاروی با ژل رویال کارگری تغذیه شوند تبدیل به زنبور کارگر می‌شوند که ماده عقیم بوده و تنها چند هفته در بهار و تابستان و چند ماه در زمستان عمر می‌کند؛ اما اگر لاروهای بارور در تمام طول دوران لاروی (۶ روز) با ژل رویال شاهانه تغذیه شوند به ملکه تبدیل خواهند شد که ماده کامل است و تا ۷ سال عمر می‌کند.

علاوه بر این توانایی تخم‌ریزی تا ۲۰۰۰ عدد در روز را دارد که به لحاظ وزنی دو برابر وزن ملکه است و این توانایی خارق‌العاده در ملکه زنبورعسل ایجاد نمی‌شود مگر با مصرف مداوم ژل رویال.

زمان های تولید شاه انگبین در زنبورستان

از آن‌ جا که تولید شاه انگبین منوط به مصرف گرده‌گل توسط زنبورهای کارگر جوان است، فصل تولید آن معمولاً در بهار هر منطقه و مصادف با اوج شکوفایی گیاهان و وفور گرده‌گل در منطقه خواهد بود. زمان تولید ژل رویال در ایران، برای مناطق جنوبی کشور از اوایل زمستان تا اردیبهشت و در مناطق سردسیر، فروردین تا خرداد است. البته زنبوردارانی که به‌صورت خاص به تولید ژل رویال مشغول هستند با کوچ کلنی‌ها همراه با گل‌دهی گیاهان و تغذیه تکمیلی با کیک گرده امکان تولید ژل رویال تا ۷ ماه از سال را فراهم می‌کنند.

روش های برداشت ژل رویال در زنبورستان

در روش سنتی که در دهه‌های پیش مرسوم بود، ژل رویال تولیدی فقط از شاخون‌های طبیعی داخل کندو برداشت می‌شد به این ترتیب که در فصل بهار و با شروع فصل پرورش ملکه در کندو، زنبوردار شاخون‌های اضافی داخل کلنی را خارج و نسبت به برداشت ژله از سلول‌های شاخون طبیعی اقدام می‌شود.

در این روش به‌طور متوسط از هر کلنی ۵ تا ۱۰ گرم ژل رویال قابل برداشت بود؛ اما در شیوه‌های مدرن که در سال‌های اخیر در کشور به زنبورداران آموزش داده شده، با پیوند زدن و تولید شاخون در تعداد زیاد، از هر کندو در طول سال 500 تا 1000 گرم ژل رویال برداشت می‌شود.

این مقدار در کشور چین به‌طور متوسط بین ۲ تا ۵ کیلوگرم است. هرچند این کشور با ارائه تکنیک‌های جدید در کنار اصلاح نژاد زنبورعسل به رکورد برداشت ژل رویال از هر کندو تا ۱۶ کیلوگرم نیز رسیده؛ اما نگرانی‌هایی بابت کاهش کیفیت ژل رویال تولیدی از این کلنی‌ها در اثر کارهای اصلاح نژادی و افزایش راندمان وجود دارد که در منابع تخصصی به آن اشاره شده‌است.