عسل مانوکا یا منوکا Mānuka honey شناخته شده ترین عسل جهانی است که در دنیا طرفداران بیشماری دارد. این عسل در مناطق جنگلی نیوزلند و قسمت هایی از استرالیا تولید میشود. عسل منوکا یک عسل تک گیاه است که از شهد درخت مانوکا Leptospermum scoparium تولید میشود. این درخت به صورت خودروی در مناطق جنگلی استوایی در نیوزلند رویش دارد و شهد بسیار زیاد و باکیفیتی تولید می نماید. کلمه mānuka نام مائوری درخت است و بومیان نیوزلند و استرالیا به شدت این درخت را مقدس می دانند و استفاده های خوراکی و دارویی فراوانی از آن دارند.
عسل مانوکا دارای عطر و طعم قوی و خاکی است و تحقیقات بسیار زیادی در مورد اثرات دارویی و درمانی به ویژه خاصیت ضدباکتریایی آن در دنیا انجام شده است و به عنوان یک عسل شاخص جهت بررسی و مقایسه با سایر عسل ها مورد آزمون قرار می گیرد. عسل مانوکا دارای عطر و طعم قوی، رنگ کرم تیره تا قهوه ای تیره است و در دنیا به عنوان یک عسل استثنائی با طعمی متمایز، پیچیده و عطری غنی و بسیار منحصربفرد مورد تحسین کارشناسان و عموم مصرف کنندگان قرار گرفته است. عسل مانوکا سرشار از اسیدهای آمینه، ویتامین‌های B و C، آنتی اکسیدان‌ها، مواد معدنی، پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و ترکیبات فعال زیستی است. هیچ عسل دیگری مانند عسل مانوکا نیوزلند حجم یا پیچیدگی اجزای طبیعی را ندارد.
گیاه مولد عسل مانوکا
عسل منوکا نیز همچون سایر عسل های دنیا با جمع آوری زنبورعسل از شهد یک گونه گیاهی تولید میشود. درختچه آن با نام علمی Leptospermum scoparium از تیره مورد Myrtaceae گیاه مولد این عسل خاص و منحصربفرد است. این درختچه گسترده ترین و مهم ترین گونه درختچه بومی نیوزیلند، است. گیاه Leptospermum scoparium درختچه یا درخت کوچکی به ارتفاع 2 تا 4 متر است. گل ها سفید یا به ندرت صورتی یا قرمز است که در روی شاخه های جوان تشکیل میشود. گل های منوکا در ماه های اکتبر تا فوریه (مهر تا بهمن) شکوفا میشود و در این زمان صدها هزار کلنی زنبورعسل از سراسر نیوزلند جهت برداشت این عسل به جنگل های مانوکا کوچ داده میشود. ساختار گل های دیسکی مانند و تولید شهد فراوان باعث شده است که این گل ها به شدت مورد استقبال زنبورعسل قرار گیرد.
چه چیزی عسل مانوکا را خاص می کند؟
در طی تحقیقاتی که در دانشگاه وایکاتو نیوزلند به ویژه توسط آقای پروفسور پیتر مولان در دهه های 1980 به بعد انجام شد عسل منوکا به عنوان یک عسل دارویی با خواص آنتی باکتریال ویژه در مقایسه با سایر عسل ها معرفی شد. در ادامه این تحقیقات براساس یک سیستم گریدبندی کیفی به نام “فاکتور بی همتای مانوکا” UMF عسل مانوکا گریدبندی کیفی شده است. این عسل براساس معیار ماده اصلی آنتی‌باکتریال آن به نام متیل گلیواکسال (MG) که از هیدروکسی استون موجود در گل گیاه مانوکا منشأ می‌گیرد، رتبه‌بندی‌شده‌است. در این سیستم گریدبندی، نمونه عسل‌های با UMF کمتر از 10 بیشتر ارزش غذایی و از 10 به بالا اثرات درمانی دارد که البته از نظر پزشکان کاملا تایید نمی‌شود ولی این عسل در بسته‌بندی‌های با حجم و عیارهای مختلف به اکثر کشورهای دنیا صادر می‌گردد و جز عسل‌های شاخص و گران‌قیمت دنیا محسوب میشود. متیل گلیوکسال از جمله مواد مؤثر با اثرات ضد باکتریایی بالاست که در عسل‌های با منشأ گیاهی مختلف در مقادیر متفاوت (۳۸–۷۶۱ mg/kg) شناسایی شده‌است و در عسل منوکا بیشترین میزان از آن وجود دارد.
مصرف و استفاده از عسل مانوکا
مصرف عسل منوکای نیوزلند در حداقل 60 کشور در سراسر جهان رواج دارد. مصرف تازه خوری از عسل مانوکا به عنوان یک عسل طبیعی و دارویی در سبک زندگی سالم افراد بسیار زیادی در دنیا مرسوم است و از آن جایی که این عسل دارای گریدبندی دارویی است حتی در نسخه پزشکان جهت درمان بیماری های عفونی داخلی و یا بیماری های ویروسی و درمان زخم و سوختگی ها کاربرد دارد. عسل مانوکا به عنوان یک ترکیب ویژه در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی اعم از شامپو، کرم صورت، لوسیون ها، خمیردندان و حتی مکمل های دارویی توسط برندهای معتبر دنیا استفاده میشود. عسل مانوکا برای تسکین گلودرد و تسکین سرفه کودکان به صورت پاستیل یا آب نبات چوبی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
تقلب در عسل مانوکا
عسل مانوکا یکی از عسل های شاخص جهانی است که براساس گزارش های انجمن عسل نیوزلند سالانه در حدود 1700 تن تولید میشود و توسط صدها شرکت و برند در نیوزلند و حتی سایر کشورها بسته بندی میشود. عسل مانوکا محبوبیت جهانی دارد و در بسته بندی های باگرید دارویی و به قیمت 100 تا 250 دلار به ازای هر کیلو بسته به گریدکیفی به فروش میرسد و بدین لحاظ جز گران ترین عسل های دنیا است. علیرغم سیستم گریدبندی کیفی بسیار علمی و ایجاد اتحادیه های زنبورداری که کلیه برندهای فعال در حوزه بسته بندی عسل مانوکا مورد ارزیابی قرار می گیرند اما میزان تقلبات در این عسل زیاد است. بر اساس گزارش های بین المللی مشخص میشود که تقلبات بیشماری در زمینه عسل مانوکا در دنیا صورت می پذیرد به نحوی که براساس رئیس انجمن ملی زنبورداران نیوزلند تنها یک پنجم عسل مانوکای عرضه شده در دنیا عسل مانوکا است و چهار پنجم الباقی عسل مانوکای واقعی نیست و تقلبی است.
آیا عسل منوکا باکیفیت ترین عسل دنیا است؟
از آن جایی که عسل مانوکا در بسیاری از کشورهای اروپایی محبوبیت بالایی دارد و حتی در داروخانه ها به فروش میرسد این تصور شاید برای خیلی از مصرف کنندگان شکل بگیرد که عسل مانوکا قطعا باکیفیت ترین عسل دنیا است. اما بایستی بدانید که این طور نیست!! عسل مانوکا کیفیت بسیار بالایی دارد و به مدد تحقیقات علمی در زمینه مواد موثره و اثرات دارویی و در ادامه سیستم گریدبندی کیفی، یک عسل شاخص جهانی محسوب میشود اما این امر به این معنا نیست که باکیفیت ترین عسل دنیا باشد. عسل های بسیار باکیفیتی در تمام دنیا از جمله ایران با منشا گیاهان دارویی مختلف تولید میشود که قابلیت رقابت بالایی به لحاظ کیفی و اثرات دارویی دارد. در بررسی های علمی مختلفی که انجام شده است عسل کنار (عسل سدر) کیفیت مشابه و حتی بالاتری از عسل منوکا داشت. به طور کلی عسل های طبیعی، تازه سالم و خام که به شیوه زنبورداری ارگانیک تولید شده باشند کیفیت بسیار بالایی خواهند داشت. در بین عسل های مختلف تولیدی در ایران عسل های کنار ایرانی، عسل آویشن، عسل جاشیر، عسل سیاه دانه، عسلک ترنگبین، عسل لعل کوهستان و عسل پنج انگشت کیفیتی در حد عسل مانوکای نیوزلند دارند که البته اظهار نظر دقیق در این زمینه منوط به تحقیقات علمی و مقایسه اثرات آنتی بیوتیکی و آنتی اکسیدانی این عسل ها می باشد.
واحد تحقیق و توسعه آقای عسل به عنوان یک واحد علمی و تحقیقاتی سعی دارد با انجام تحقیقات علمی در زمینه دانش عسل شناسی و بررسی کیفی عسل های طبیعی ایران زمینه برندینگ علمی عسل های شاخص ایران را فراهم آورد.
