معجون دوسین از فرآورده‌های دارویی بسیار شناخته‌شده در طب سنتی است و از ترکیب عسل و سیاهدانه تهیه میشود. این عسل فایتوژنیک خواص بی‌نظیری دارد که از گذشته تا امروز از آن به‌عنوان یک دارو در بهبود بسیاری از بیماری‌ها استفاده میشود و در طب سنتی بسیاری از کشورها کاربرد آن رایج است. بایستی توجه داشت که معجون دوسین ترکیب عسل و دانه های سیاه دانه است و با عسل سیاه دانه که از شهد گل های سیاه دانه توسط زنبورعسل تولید می شود متفاوت است.
عسل سیاه دانه یکی از عسل های خاص و کمیاب ایران است که زنبورداران با استقرار کلنی زنبورعسل در مزارع سیاه دانه برداشت میشود. در حالی که معجون دوسین ترکیب عسل طبیعی با دانه های نیم کوب شده سیاه دانه است.
سیاهدانه با نام علمی Nigella sativa گیاهی است یکساله به ارتفاع تا 60 سانتی متر که از گذشته به‌صورت خودرو رشد می‌کرده‌است اما امروزه به‌صورت وسیع کشت میشود. زادگاه اصلی این گیاه حوزه‌ی دریای مدیترانه بوده‌است اما با گسترش مصارف پزشکی، کشت آن در غرب آسیا و همچنین جنوب اروپا و به‌ویژه کشورهای مصر، هند، پاکستان، ایران و عراق توسعه یافته‌است.
دانه‌ها بخش دارویی این گیاه را تشکیل می‌دهند. دانه‌ها ریز، سیاه رنگ،گرد یا سه‌وجهی بوده و سطحی ناصاف دارند. له‌شده‌شان بوی لیمو دارد. پس از کنده‌شدن پوسته رویی دانه، مغز سفید رنگ و روغنی آنها نمایان میشود که بسیار خوشبوست. دانه‌ی سیاهدانه غالباً حاوي 23 درصد پروتئین، 39 درصد روغن و سایر ترکیبات پلی‌فنولی و فلاونوئیدی گیاهی است و روغن آن از اسیدهای چرب لینولئیک و اولئیک و پالمتیک می‌باشد.
تاکنون تحقیقات علمی زیادی بر روی خواص سیاه دانه و عسل انجام شده‌است و خواص بسیاری برای آن ذکر شده‌است، در روایات اسلامی نیز در چندین مورد به خواص سیاهدانه و عسل اشاره شده‌است، چنانچه حضرت امام رضا (ع) در مورد خواص سیاهدانه و عسل فرموده اند: (أن حبة السوداء شفاء من كل داء إلا السام و عليكم بالعسل و حبة السوداء) ؛ درسياه دانه شفاي هر دردي است مگر مرگ و بر شما باد به خوردن عسل و سياه دانه.
از نظر طب سنتی مزاج معجون دوسین گرم و خشک است و تاثیر مثبتی بر بیماری‌ها‌ی سرد و بلغمی دارد. از مهمترین اثرات دارویی معجون دوسین ارائه شده در طب سنتی می‌توان به: ضدسرطان، ضدنفخ، آنتی‌اکسیدان قوی، تقویت سیستم ایمنی، ضد التهاب و ضد درد، کاهش چربی و کلسترول خون، درمان سرماخوردگی، کاهش قند خون و درمان اسهال و بهبود دستگاه هاضمه اشاره‌کرد.
روش تهیه معجون دوسین:
یک واحد سیاهدانه نیم کوب شده به همراه سه واحد عسل ترکیب شود. سیاهدانه باید آسیاب و بلافاصله با عسل مخلوط شود. این ترکیب تا 6 ماه ماندگاری دارد ولی بهتر است به‌صورت تازه تهیه شود. عسل از اکسیدشدن مواد موثره‌ی دارویی سیاهدانه جلوگیری می‌کند و تاثیر دارویی آن را افزایش می‌دهد.
نحوه‌ی مصرف: در بزرگسالان روزی 2 تا 3 قاشق مرباخوری در روز و در کودکان بالای 6 سال روزانه نصف قاشق چای‌خوری قابل مصرف است. این ترکیب دارویی حتما با مشورت پزشک متخصص طب سنتی مصرف شود.
معجون دوسین یکی از پرکاربردترین محصولات فایتوژنیک طب سنتی ایرانی است و به خاطر داشتن اثرات بسیار خوب بر طیف وسیعی از بیماری ها اهمیت بالایی دارد. در تهیه این محصول استفاده از عسل های کاملا طبیعی و ترجیحا عسل چهل گیاه کوهستان، عسل چهل گیاه دشت و عسل آویشن پیشنهاد می شود.
توجه داشته باشید که مصارف عمومی معجون دوسین به اندازه ارائه شده در این مقاله ایرادی ندارد اما هیچگاه خوددرمانی و یا استفاده خودسرانه توصیه نمی شود و ترجیحا حتما قبل از مصرف با متخصصین طب سنتی و کارشناسان تماس گرفته و براساس مزاج و بیماری خود بهترین دستور مصرف را جویا شوید.
منبع: کتاب دانستنی های محصولات زنبورعسل؛ تالیف مهندس محمد رفاهی
